Festen (1998)

Happy Birthday Daddy! 

Temat molestowania seksualnego dzieci przez rodziców jest często eksponowany w kinie. Czy można zrobić film i ukazać ten trudny temat w niebanalny sposób? Widocznie można, bo Thomasowi Vinterbergowi się to udało. Mało tego, film duńskiego reżysera jest pierwszym obrazem stworzonym zgodnie z manifestem Dogme 95, który trzy lata wcześniej stworzył  ze swoim kolegą po fachu Larsem von Trierem.

Film pokazuje przyjęcie z okazji 60-tych urodzin pana Helge (wspaniale zagrał go zmarły niedawno Henning Moritzen), głowy rodziny, nestora rodu i bogatego biznesmena. Impreza odbywa się jednak w niezbyt przyjemnej atmosferze, to jest w cieniu śmierci córki jubilata Lindy, która niedawno popełniła samobójstwo w rodzinnym hotelu.

Mimo tragicznego wydarzenia, rodzina stara się, żeby Helge spędził miło czas i na długo zapamiętał uroczystość. O to postarał się jego syn Christian (świetny Ulrich Thomsen), który podczas przyjęcia wyznaje, że w raz ze swoją siostrą bliźniaczką Lindą byli w dzieciństwie wykorzystywani przez szanownego jubilata.

Od tego momentu film staję się psychologicznym stadium zachowań bogatej rodzinki, która skonfrontowana z niewygodną prawdą za wszelką cenę stara się dostosować do sytuacji. Część nie wierzy mężczyźnie, inni widząc atmosferę skandalu postanawiają opuścić rezydencję (Christian jednak zadbał, żeby im się to nie udało).

Bardzo ciekawie reżyser kreuje Else, matkę Christiana i żonę Helge, która była świadkiem cierpienia dzieci. Z jednej strony wykreowana na nieczułą i zimną, z drugiej, nie można kwestionować jej miłości do męża i dzieci. Jednak widz w pewnym momencie ma wrażenie, że jest ona równie winna tragedii co Helge, a może i bardziej, bo swoim milczeniem mocniej krzywdziła Christiana i Lindę, pokazując świat pełen braku uczuć, zaufania i miłości.

Vinterberg dzięki założeniom Dogmy (m.in. kręcenie w naturalnych lokacjach, brak ścieżki dźwiękowej)stworzył film bardzo realistyczny. Obserwujemy przyjęcie tak jakbyśmy sami w nim uczestniczyli. Do tego serwuje nam jeszcze inne niezbyt przyjemne tematy - takie jak: rasizm, zdrada, przemoc w rodzinie. Nie brakuje jednak pozytywnych aspektów. Christian ma w hotelu swoich przyjaciół (są to przede wszystkim pracownicy, a więc ludzie z niższego szczebla drabiny społecznej), którzy nie wahają się mu pomóc i wspierają go. Można wysnuć wniosek, że to pieniądze niszczą ludzi, odzierając ich ze wszystkich pozytywnych cech. 

Kluczową i najbardziej symboliczną sceną jest ta kończąca film. Gdy nikt już nie ma wątpliwości co do winy Helge wszyscy siadają do śniadania, a gdy w drzwiach pojawia się sześćdziesięciolatek rodzina po prostu każe mu wyjść, bo chce w spokoju zjeść posiłek. Vinterberg chce nam pokazać brutalną prawdę o życiu – ludzie nie potrafią zmagać się z własnymi demonami, nie potrafią zmierzyć się z rzeczywistością. Mimo tragicznej prawdy nic w sercach bohaterów nie ulega zmianie. Wciąż są tymi samymi nieczułymi ludźmi, którymi byli wcześniej. 

Dla kogo?: dla ludzi, którzy lubią wciągające psychologiczne kino, a w szczególności dla fanów Dogme, ale oni na pewno już widzieli ten film.

Nie polecam: ludziom, którzy liczą na łzawą historyjkę o biednych, skrzywdzonych dzieciach. Zawiedziecie się! 

8/10